گفت و گو با حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حمیدرضا مطهری به مناسبت میلاد امام محمدتقی (ع)
گفت و گو با حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حمیدرضا مطهری به مناسبت میلاد امام محمدتقی (ع)
بسم الله الرحمن الرحیم
به مناسبت میلاد سراسر سعادت امام محمدتقی (ع) از محضر حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حمیدرضا مطهری، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و رئیس محترم پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) می‌خواهیم تا در خصوص این امام همام به عنوان محور وحدت جامعه اسلامی نکاتی را برای ما تبیین بفرمایند.
با چه شواهدی می‌توانیم امام جواد(ع) را محور وحدت در جامعه اسلامی بدانیم؟
به نام خدا
من هم این ولادت خجسته را به محضر امام زمان (عج) و همه ارادتمندان به اهل بیت رسول الله (ص) تبریک می‌گویم.
امام جواد(ع) پر برکت‌ترین مولود برای شیعیان است، برای پی بردن به راز لازم است نگاهی به وضعیت آن دوره داشته باشیم. در آن مقطع، شرایطی در جامعه مسلمانان به‌ویژه شیعیان به وجود آمد که سبب ایجاد اختلاف و افتراق در جامعه شیعه شده بود. در آن زمان عده‌ای از شیعیان منکر شهادت امام کاظم(ع) شده و گمان می‌کردند آن حضرت همان قائم منتظر و مهدی موعود است و به این بهانه می‌خواستند منکر امامت امام رضا(ع) شوند. از سوی دیگر امام رضا(ع) تا سن ۴۷ سالگی دارای فرزند نشده بود و واقفیه این موضوع را دستاویز انحراف خود قرار داده بود. وقتی امام جواد(ع) به دنیا آمد این بهانه از دست مخالفان گرفته شد و دیگر آن‌ها نتوانستند امامت حضرت(ع) را انکار کنند. بنابراین امام جواد(ع) به عنوان مولود با برکت برای شیعیان معرفی شده است. البته امام رضا(ع) پیش از تولد امام جواد(ع) به مناسبت‌های مختلف، از تولد فرزند ارجمند خود با عنوان مولود با برکت یاد می‌کرد. به طور نمونه حضرت(ع) فرموده بود: خداوند پسری به من عطا خواهد کرد که حق را از باطل جدا می‌کند.
امام جواد(ع) در رفتار و گفتار خود راهکارهای مناسبی برای وحدت‌آفرینی ارائه داده است. امام محمدتقی(ع) با به‌کارگیری سیره نبوی به عقاید مخالفانی که تمام تلاششان کنار گذاشتن آن حضرت بود، احترام می‌گذاشت و احساسات مذهبی آن‌ها را تحریک نمی‌کرد؛ مخالفان خود را تکریم و از بی‌احترامی به آنان پرهیز می‌کرد. بنابراین، امام جواد(ع) محور وحدت و سیره او نیز ایجاد وحدت در جامعه اسلامی است.
آیا احترام به عقاید مخالفان منحصر به سیره جوادالائمه(ع) بود؟
احترام به عقاید مختلف در سیره تمام ائمه(ع) وجود داشت همچنان‌که امام علی(ع) می‌فرمود: «دوست ندارم شما دشنام‌دهنده باشید» یا در مورد امام صادق(ع) آمده است، ابن‌ابی‌العوجا فردی بود که به راحتی عقاید خود را ابراز می‌کرد؛ روزی در حالی که بین محراب و منبر پیامبر(ص) در مسجدالنبی نشسته بود و با دوستانش بحث می‌کرد به انکار خداوند پرداخت. در این هنگام یکی از یاران امام صادق(ع) این سخنان را شنید و نتوانست تحمل کند. ابن ابی‌العوجا در پاسخ به او گفت: تو ادعا می‌کنی از یاران جعفر بن محمد هستی اما او صاحب حلم و خداوند عقل و متانت است. او به گونه‌ای سخنان ما را می‌شنود که گمان می‌کنیم آن‌ها را پذیرفته اما بعد با استدلال مختصر و محکم، کلام ما را پاسخ می‌دهد. امام جواد(ع) نیز همانند سایر ائمه(ع) در مناظرات و برخورد با افرادی که در عقاید با ایشان مخالف بود با آرامش برخورد می‌کرد و به آنان اجازه ابراز عقیده می‌داد. برای نمونه در جریان مناظره با یحیی بن اکثم، حضرت(ع) با حوصله سخن او را شنید و با پاسخی مستدل و قانع‌کننده، نادرستی سخنان او را اثبات کرد.
توجه به فهم مخاطب از اصول ضروری برای رسیدن به وحدت اسلامی است. امام جواد(ع) نیز با توجه به این نکته مهم و توجه به ضررهای ناشی از بی‌توجهی به فهم مخاطبان در مقابل افراد و گروه‌های مختلف، از روش‌ها و استدلال‌های متفاوتی بهره می‌گرفت و به فهم مخاطبان نیز توجه داشت و بر اقتضای همان دلیل و برهان اقامه می‌کرد. به طور نمونه ایشان در پاسخ به پرسش‌های افرادی که درک درستی از امامت نداشتند بر اساس فهم آنان پاسخ می‌داد و با همراهی ابتدایی و ظاهری و با استفاده از اصول مورد قبول آنان، بطلان سخنان آن‌ها را بیان می‌کرد.
امام جواد (ع) برای تحقق وحدت بین مسلمانان از چه اصولی بهره می‌برد؟
امام جواد(ع) برای رسیدن به جامعه آرمانی و تحقق وحدت اسلامی از اصول مشترک مخالفان یعنی قرآن و سیره نبوی استفاده کرده و به آن استناد می‌کرد. امامت که یکی از ارکان غیرقابل اجتناب اسلام است، در زمان امام جواد(ع) به دلیل کم سن بودن حضرت به چالش کشیده شده بود، زیرا او نخستین امامی بود که در سن کودکی به امامت می‌رسید. امام(ع) با استفاده از آیات قرآن پاسخی غیرقابل انکار از امکان وقوع امامت در زمان کودکی بیان و با بیان شواهدی از انبیای گذشته که در کودکی به مقام نبوت و هدایت امت رسیده بودند، این چالش پیش روی وحدت اسلامی را حتی برای آیندگان روشن و تبیین کرد. سیره و سخن پیامبر اکرم(ص) یکی از منابع مهم شریعت اسلامی و از مهم‌ترین عناصر وحدت‌بخش جامعه مسلمانان است. امامان شیعه همواره در ترویج و تبیین سیره نبوی کوشیده و در موارد فراوانی به آن استناد می‌کردند. امام جواد(ع) نیز با توجه به این نکته در بیان معارف اسلام اصیل و زدودن کجی‌ها، از سیره و سخن پیامبر(ص) استفاده می‌کرد. آن حضرت(ع) در مناظره‌های مختلف علمی، مذهبی، فقهی و فرقه‌ای با استناد به سخنان پیامبر(ص) راه را بر مخالفان می‌بست.
امام جواد(ع) به تبعیت از قرآن و سیره نبوی، مانند سایر ائمه(ع) به وحدت مسلمانان توجه ویژه‌ای داشت، آن حضرت(ع) علاوه بر توصیه و تأکید، راهکارهای متعددی برای اجرایی کردن وحدت در جامعه در پیش گرفت. ایشان در برخورد با دیگران از هر گونه بی‌احترامی و رفتار تنش‌زا خودداری و با دیده احترام به مخالفان نگاه می‌کرد، همچنین با استناد به اموری که مورد پذیرش آنان بود باورهای اشتباه آنان را تبیین می‌نمود.
 
امتیاز دهی
 
 


پربازدید‌ترین مطالب

مطالب مرتبط

پربازدید‌ترین مطالب

مطالب مرتبط
[Control]
تعداد بازديد اين صفحه: 404

آدرس: قم - میدان شهدا - خیابان معلم   پژوهشکده تاریخ و سبره اهل بیت (علیه السلام)
تلفن: 31156735- 025
31156926 - 025
ایمیل: history@isca.ac.ir

ایتا
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
خانه | بازگشت | حريم خصوصي كاربران |
Guest (PortalGuest)

پ‍ژوهشكده تاريخ و سيره اهل بيت عليه‌السلام-پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي
مجری سایت : شرکت سیگما