کتاب حاضر، ترجمه نوشته‏ ای از دکتر عبد السلام ترمانینی‏ از نویسندگان سوری است که با نام احداث التاریخ الاسلامی‏ بترتیب السنین شکل یافته است. مؤلف،خود، در توضیح‏ عنوان کتاب، در پشت جلد آورده است «مشتمل بر مهم‏ترین‏ رویدادهای تاریخ اسلام به همراه زندگی‏نامه مشهورترین‏ شخصیت‏ها و شناسایی جایگاه‏ها و سرزمین‏هاست.»
نویسنده با ذکر کلیاتی در آغاز جلد اول در قالب مقدمه، به‏ ارائه تصویری کلان از قرن اول هجری دست زده و مطالبی را عرضه می‏کند با این انگیزه که نشان دهد چه رویدادهایی در دگرگونی مسیر تاریخ اسلامی تأثیر گذاشت و در فراز و فرود آن‏ مؤثر بوده است تا مایه درس‏آموزی آدمیان شود. پس از آن، با ذکر وقایع هر سال به پیش رفته است.

جلد اول کتاب که در دو جزء تدوین شده، رویدادهای سال‏ اول تا سال 250 هجری را عرضه می‏کند و جلد دوم آن که‏ باز در دو مجلّد است ادامه رویدادها تا سال پانصد هجری است. در پایان جزء دوم جلد دوم،از جلد سوم نیز خبر داده شده است‏ که تا پایان سال 570 هجری را در بر خواهد داشت و چنان که‏ نویسنده در مقدمه آورده،بر آن است مطالب را تا عصر حاضر، گرد آورد.البته این پژوهشکده تنها دو جلد اول آن را که تا سال‏ پانصد هجری است،به جهت اهمیت این دوره به دست ترجمه‏ سپرده است.بدان امید که بتواند مدخلی برای ورود به مطالعات‏ مربوط به تاریخ اسلام باشد.
کتاب با ویژگی‏هایی که دارد،در نوع خود،در زبان فارسی‏ کم‏نظیر و بلکه بی‏نظیر است. مهم‏ترین ویژگی کتاب،نوع‏ دسته‏بندی مطالب آن است؛نویسنده با ابداعی پذیرفتنی به ارائه‏ قضایای تاریخی دست زده است. او کتاب را چنان که از عنوانش پیداست، بر اساس سال تنظیم کرده و تا آن جا که‏ میسر بوده هر سال را محور بررسی وقایع و حوادث آن قرار داده است. بنابراین خواننده به راحتی می‏تواند رویدادهای پیش آمده‏ در یک سال را در نگاهی کوتاه، از نظر گذرانده و نسبت به آن‏ها اطلاعاتی اجمالی بیابد.
دیگر ویژگی کتاب،اختصار و پرهیز از زیاده‏گویی است. نویسنده که وقت زیادی برای جمع‏آوری اطلاعات خام مصرف‏ کرده،به راحتی می‏توانست با قلم‏فرسایی، کتابی به مراتب‏ حجیم‏تر از آن چه عرضه نموده، ارائه دهد و بدین گونه بر نام‏آوری خویش تکیه زند،اما در نظر داشت مخاطب از یک‏ سو و ارائه مطالب مفید از دیگر سو، وی را از چنین خودنمای‏ بازداشته و آن چه پدید آمده، چکیده اطلاعات بسیاری است که‏ به راستی می‏تواند خواننده غیر متخصص را تا حد بالای سیراب‏ کند و حتی برای پژوهشگر متخصص نیز بستر پژوهشی مناسبی را فراهم می‏سازد.
سومین ویژگی کتاب که آن را در نوع خود بی‏نظیر ساخته، ارائه چکیده اطلاعاتی، البته در قالب جدول برای هر سال است‏ که در آن، سه ستون عمودی با عنوان‏های: رویدادها،وقایع‏ نظامی و در گذشتگان در نظر گرفته شده است که خواننده به‏ آسانی و در نگاه آغازین می‏تواند از تمامی رویدادهای آن سال‏ آگاهی یابد.از ویژگی‏های دیگر کتاب می‏توان به جدول‏های‏ انساب،نقشه‏ها و شناسایی مناطق در پایان کتاب اشاره کرد. بی‏تردید جست و جوگر تاریخ با شخصیت‏ها یا نسب‏هایی روبه رو می‏شود که تصور صحیح آن آسان نیست،از این رو،وجود جدول‏های انساب،که به شناسایی جدولی نسب‏ها و ریشه‏ خاندانی شخصیت‏ها می‏پردازد،بسیار کارآمد و مفید است. جای‏ها نیز از چنین مشکلی برخوردارند به ویژه آن که گاه‏ در گذر تاریخ نام محلی دگرگونی یافته یا نام جدیدی بر آن‏ نهاده شده که تشخیص موقعیت جغرافیایی آن برای خواننده‏ عمومی میسور نیست، جز ان که به نقشه‏های گذشته
مراجعه‏ کند. از این رو وجود نقشه‏های جغرافیایی و تعریف و شناسایی‏ مناطق در فهم بسیاری از رویدادها کمک می‏رساند. نویسنده با آوردن چنین نقشه‏ها و نیز شناسایی منطق بر اساس کتاب‏های‏ جغرافیایی قدیم، به ویژه معجم البلدان دسترسی خوانندگان را به محتوای کتاب فراهم ساخته است.
ارائه منابع و مآخذ مربوط به رویداد،از دیگر ویژگی‏های‏ کتاب به شمار می‏رود. نویسنده پس از شناسایی واقعه‏ای یا شخصیتی ذیل همان رخداد مآخذ مختلفی را نام برده و با ذکر جلد و صفحه برای خواننده پژوهنده، فرصت توسعه اطلاعاتی‏ کتاب، از آن رو که همه رویدادها و قضایای پیش آمده در سال‏ها را در خود جای داده است، در طبقه‏بندی‏ مطالعات تاریخی، در تاریخ عمومی‏ فراهم می‏سازد و این به نوبه خود،کتاب را ویژگی بخشیده‏ است.
1- شاخص فرهنگ و علوم: نویسنده در مطالعات خویش بر عنصر شخصیت‏های علمی و گرایش تخصصی آنان عنایت ویژه‏ دارد و البته همین بایسته است؛ چون پرداختن به رویدادهای‏ مهم هر سال بی‏توجه به دانشمندان و اهل اندیشه، نقصی‏ نابخشودنی است و معمولا آن چه ذهن پژوهشگر تاریخ را متوجه خود می‏گرداند، امور مهم رخدادهای تأثیرگذار است و مهم‏ترین پدیده‏های تأثیرگذار و تاریخ‏ساز علما می‏باشند و به‏ همین جهت در این کتاب به این مقوله هر چند به اختصار و کوتاهی پرداخته شده است. مؤلف در ذیل وفیات هر سال،سخن‏ از بزرگان عرصه‏های مختلف به میان می‏آورد که در رأس آنان، این دسته قرار دارند و گذشته از زندگی‏نامهء اجمالی‏شان،نگاهی‏ به حوزه‏های تخصص،چگونگی آموزش،تألیفات و نقش‏آفرینی‏ آنان می‏افکند و بی‏گمان چنین تصویری از ایشان،دورنمایی‏ از فرهنگ و علوم زمانه است و محقق تاریخ می‏تواند از دل‏ داده‏های این چنینی،اطلاعات درخوری در خصوص علوم، آموزش کتب،علما و در یک کلام،علوم و فرهنگ اسلامی به‏ چنگ آورد و پرتو آ فراز و فرود علمی و فرهنگی عالم اسلام‏ را دریابد.
2- شاخص سیاسی و اجتماعی: تاریخ‏های گذشته عموما بر محور شخصیت‏های ویژه گردش داشت و در باور پردازندگان به‏ تاریخ،سیاسیون محور دگرگونی‏ها و تحولات مقاطع تاریخی و به تغبیر فیلسوفان تاریخ،«قهرمان تارخ»به شمار می‏رفتند؛به‏ همین جهت بیشتر تاریخ‏های باقی مانده از گذشته،تاریخ زندگی‏ شاهان،خلیفگان،امرا،حکام و در یک کلام سیاست‏مداران و سیاست‏بازان است.کتاب«الاحداث»نیز متأثر از این دسته‏ کتاب‏ها،عمدهء مباحث خود را به همین مقوله اختصاص داده و بیشترین رخدادهای شایستهء ذکر را از میان رویدادهای سیاسی‏ گزینش کردهاست؛از ولادت و وفات شخصیت‏های سیاسی تا کارکردها و تأثیرگذاری‏هایشان در عرصهء سیاست و اجتماع.به‏ همین جهت،کتاب را می‏توان در حوزهء مطالعات سیاسی،به‏ عنوان مأخذی قابل استفاده نگریست و پژوهندهء تاریخ با مراجعهء بدان،تصویری از تاریخ سیاسی را به دست می‏آورد و براساس‏ آن می‏تواند سازوکارهای ادارهء جامعه،شیوه‏های حکومتگری، تعاملات سیاسی و از همه مهم‏تر سازمان‏ها و تشکیلات و نظام‏های حاکم بر جامعهء اسلامی را اصطیاد کند.و در پرتو همین دسته از مطالعات،خلقیات،روحیات،آداب و رسوم و روابط اجتماعی مردم هر دوره را جست و جو و پی‏گیری نماید.
3- شاخص نظامی و فتوحات:کشورگشایی و دفاع که در قالب نبردهای نظامی و جنگی نمود می‏یابد،در تاریخ هرامتی، اهمیت به‏سزایی دارد و مورخان در گزارش‏های خویش بخش‏ عمده نوشتار خود را به این مقوله اختصاص می‏دهند. دفاع از داشته‏ها، دستاوردها و سرزمین و نیز توسعه و ترویج یافته‏ها به مناطق دیگر، جنگ‏ها و فتوحاتی را ایجاب می‏کند که پرداختن‏ به آن، به عنوان بخشی از تاریخ یک سرزمین و فعالیت مردم آن، ضرورت می‏یابد. مورخان اسلامی نیز بر همین اساس، نبردها را چه در عصر پیامبر(ص)و چه در عصر بعدی امری انسانی و گاه‏ مقدس شمرده و به آن افتخار می‏کردند و علی القاعده بذل توجه‏ ویژه به آن را جزو ایمانیات خود به شمار می‏آوردند. تاریخ‏های‏ عمومی آکنده از این دسته واقعه‏هاست. این کتاب در همین‏ راستا اطلاعات ارزنده و بسیاری را در اختیار مخاطب خویش‏ قرار داده و نشان می‏دهد که مسلمانان و حکومتگران آنان در گستره تاریخ چه فعالیت‏های نظامی داشته،چه سرزمین‏هایی را فتح کردند و چه دستاوردهایی داشته‏اند و ابزار و وسایل جنگی‏ آنان چه بود و عوامل شکست و پیروزی‏شان تابع چه عواملی‏ رقم می‏خورد؟مجموعه¬ی داده‏ها، فرایند تحول نظامی و نیز توسعه و ضیق سرزمین‏های اسلامی را فراروی جستجوگر قرار می‏دهد و او می‏تواند از چنین داده‏هایی،تصویری از توانمندی‏ها، فداکاری‏ها،انگیزه‏ها و خشونت‏ها یا ملایمت‏های مسلمانان را در عرصه نظامی‏گری،که در تفکر اسلامی عنوان مقدس جهاد دارد، دریابد.
مجموعه این ویژگی‏ها،کتاب را همانند دایره المعارفی‏ تاریخی ساخته است که با داشتن آن، بسیاری از نیازهای‏ خوانندگان در خصوص تاریخ اسلام بر طرف شده یا زمینه‏ مناسبی برای برطرف سازی آن حاصل می‏شود، اما با همه‏ این‏ها باید از آفت بسندگی و اکتفا پرهیز داشت و بدان همانند دیگر کتاب‏ها، به عنوان یکی از تلاش‏های بشری در تاریخ‏ عمومی نگریست.
ضعف‏ها و کاستی‏هایی که در کتاب وجود دارد به صورت‏ گذرا چنین است:
اول آن که نویسنده  کتاب چنان که خود در مقدمه کتابش‏ آورده است، در حوزه حقوق،دانش ورزیده و تاریخ‏ورزی او صرفا بر اساس ذوق شخصی،آن هم در زمان‏های فراغت از کار حقوقی بوده است و همین امر موجب شده تا او نتواند با آگاهی کامل و به صورت روش‏مند به دانش تاریخ روی کند؛ او هم همچون بسیاری دیگر به گمان این که تاریخ چیزی جز مجموعه‏ای از روایات و اخبار یا داستان‏ها نیست، به آن توجه‏ کرده و در موارد بسیاری با اتکا بر یک مأخذ، به نقل مطالب‏ پرداخته است بی‏آنکه که درباب صحت وسقم آن‏ها گفت و گویی کرده یا در صدد کشف واقعیت‏های نهفته برآید. این‏ عدم آشنایی با روش پژوهش تاریخی موجب شده که نویسنده، بی‏توجه به اعتبار یا عدم اعتبار تاریخی اثری یا قدمت و تأخر آن به استناد پرداخته و هیچ شیوه‏ای را مراعات نکند. این ضعف‏ در سرتاسر کتاب به چشم می‏آید.
دیگر ضعف کتاب،استناد مطالب مربوط به شخصیت‏ها به‏ کتاب الاعلام زرکلی است. هر چند به ادعای نویسنده در مقدمه‏ کتاب، اعلامی که در کتاب الاعلام نیامده در این کتاب مورد توجه قرار گرفته‏اند ولی شمار آنها چندان قابل توجه نیست.
گذشته از آن چه بیان شد،کتاب احداث التاریخ الاسلامی، همچون دیگر کتاب‏های نگاشته شده در حوزه تاریخ، جانب‏داری‏ها و بی‏تفاوتی‏های مذهبی را نیز داراست. به ویژه‏ آن جا که رویدادهای تاریخی به گونه‏ای با باورهای دینی یا مذهبی نویسنده پیوندی آشکار یابد. کم‏تر مورخی می‏توان یافت‏ که بدون پیش‏داوری و ذهنیت اعتقادی به چنین رویدادهایی‏ نگریسته و به تحریر آن دست زند. ترمانینی آن جا که از جریان‏ خلافت پس از پیامبر(ع)سخن به میان می‏آورد آگاهانه یا غافلانه، با اتکا و استناد به منابع جهت‏دار و مبانی عقیدتی‏ خویش به طرح قضیه می‏پردازد، چنان که در واقعه امام علی(ع) و معاویه و دیگر جریان‏ها نیز چنین است، بنا بر این،خواننده تیزهوش با در نظر داشت این نکته باید به آن بنگرد.