نشست با موضوع « اولین اربعین حسینی» از سلسله نشست های علمی تخصصی اربعین حسینی روز سه شنبه 95/8/11 ، ساعت 10 در محل سالن همایش پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار گردید در این نشست که به همت پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام و با همکاری کمیته فرهنگی و آموزشی ستاد مرکزی اربعین برگزار گردید، آیت الله محمد هادی یوسفی غروی به عنوان سخنران حضور داشتند و حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمیدرضا مطهری نیز دبیری نشست را برعهده داشتند.

درابتدا، حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمیدرضا مطهری معرفی اجمالی ازآیت الله یوسفی غروی وسوابق علمی ایشان داشتند وسپس به موضوع این نشست واهداف برگزاری آن اشاره کرده و درادامه از آیت الله یوسف غروی خواستند که سخنانشان را در مورد این موضوع آغاز کنند

آیت الله یوسفی غروی در آغاز سخنان خودشان به روایت زراره از امام صادق علیه السلام که درکتاب کامل الزیارات تالیف ابن قولویه (م370ق) آمده اشاره کرده و گفتند که در این روایت ذکر شده که «آسمان چهل روز برای امام حسین علیه السلام خون گریست» ، «زمین چهل روز با سیاهی گریست» و «آفتاب چهل روز با کسوف و قرمزی گریست» و «ملائکه نیز چهل روز بر امام حسین علیه السلام گریه کردند این حدیث از نوع احادیثی است که جنبه غیبی داشته و دو نکته مهم از آن استفاده می شود. اولآ عدد چهل در این روایت برای عزاداری کردن زمین و آسمانها برای امام حسین علیه السلام ذکر شده است که تاکیدی بر اربعین و عزاداری چهل روزه برای امام حسین علیه السلام می باشد. و ثانیآ ذکر این اخبار از عوالم غیب جهت جلب توجه مومنین برای اهمیت عزاداری امام حسین علیه السلام است . اینکه گفته می شود ملائکه و آسمانها و زمین برای این واقعه سوگواری می کنند برای این است که مردم این قضیه رادست کم نگیرند و در جهت اقامه عزاداری ترغیب شوند .
آیت الله یوسفی غروی درادامه صحبت هایشان به روایتی دیگر از امام صادق علیه السلام که صفوان بن مهران جمال آنرا نقل کرده اشاره داشته و گفتند که دراین روایت که درکتاب تهذیب شیخ طوسی آمده است امام صادق علیه السلام در مورد زیارت اربعین به صفوان می فرمایند که درروز اربعین و وقتی که آفتاب برآمده باشد اینگونه امام حسین علیه السلام را زیارت کن و درادامه زیارت نامه ای هم ذکر می کنند.

از اینکه عبارت «اربعین» در این روایت بدون هیچ قرینه و همراهی ذکر شده می توان اینگونه برداشت کرد که «اربعین» و جایگاه آن درآن دوران شناخته شده بوده است و نیازی به توضیح بیشتر نبوده و صفوان هم توضیحی اضافه دراین مورد از امام علیه السلام نخواسته است.

درکتاب تهذیب همچنین از امام حسن عسگری علیه السلام به پنج مورد از نشانه های مومنین اشاره شده که زیارت اربعین هم یکی از آن موارد می باشد دراین مورد هم اگر قرار بود عبارت «اربعین» در بین مومنین معروف نباشد یا مطلوب دیگری به ذهن می آورد لازم بود که توضیح بیشتری در این مورد داده شود که اینگونه نبوده است.
در ادامه بحث اولین اربعین، سخنران نشست به برخی از اخبار و گزارشاتی که موید زیارت سیدالشهدا علیه السلام در همان اولین اربعین می باشد اشاره کردند از جمله گفتند که ابوریحان بیرونی در کتاب آثارالباقیه آورده است که کاروان اسرا زمانیکه از شام برگشتند به طرف کربلا رفته و قبر امام حسین علیه السلام را زیارت کردند. . شبلنجی نیز در نورالابصار می نویسد که جابر بن عبدالله انصاری در روز اربعین قبر مبارک امام حسین علیه السلام را زیارت نمودند. سید بن طاووس نیز تقریبآهمین عبارات را بکار می برد تنها با این تفاوت که سه سطر بیشتر از او در این ارتباط گزارش می دهد

فردی به نام سلیمان بن مهران که از موالی کوفه بوده خبر زیارت عطیه را در روز اربعین نقل می کند در طبقات محمد بن سعد واقدی آمده که عطیه عوفی از یک ام ولد رومی متولد شده بوده است و تا سال 110ق نیز زنده بوده است

همچنین این جوزی در خصائص الائمه نوشته که سرمبارک اباعبدالله الحسین علیه السلام به فرزندان امام برگردانده شده و به پیکر مقدس منتقل گردید.

علاوه بر این در رساله ای با عنوان «الهاویه فی مذمت معاویه» خبری به این صورت ذکرشده که از قساوت های یزید این بوده که سربریده امام حسین علیه السلام را به نزد دختر کوچک ایشان فرستاده است . از این نقل برداشت می شود که سر مبارک در دربار یزید بوده و بعدآ به امام سجادعلیه السلام تحویل شده است .
نکته دیگری که از آن می توان در مورد بازگشت سر مطهر امام حسین علیه السلام استفاده کرد پشیمانی ظاهری یزید می باشد . یزید با وجود اظهار ظاهری بر ندامت از به شهادت رساندن امام حسین علیه السلام نمی توانسته سختگیری زیادی بعد از این اظهار ندامت داشته باشد و بازگرداندن سر مبارک سیدالشهدا علیه السلام به امام سجاد علیه السلام در آن مقطع با توجه به شواهد منطقی تر به نظر می رسد. نعمت الله جزایری نیز بر همین نکته تاکید دارد.

در انتهای بحث نیز آیت الله غروی گریزی به امکان بازگشت اسرا به فاصله چهل روز بعد از شهادت امام حسین علیه السلام با در نظر گرفتن مسئله زمان و میزان فاصله این نقاط از هم داشتند و گفتند که براساس تحقیقات انجام شده فاصله بین کوفه به شام با در نظر گرفتن شرایط آن دوران 10روز می باشد که در این صورت زمان لازم برای بازگشت اسرا به کربلا و زیارت اباعبدالله الحسین علیهالسلام چهل روز پس از شهادت ایشان وجود داشته است و این امر امکان پذیر بوده است

در پایان این نشست، حجت الاسلام و المسلمین دکتر مطهری نکات اصلی مباحث مطرح شده توسط آیت الله یوسفی غروی را برای حضار قرائت نمودند و پس از آن آیت الله یوسفی غروی به سوالات مطرح شده حاضرین پاسخ دادند.