در ابتدای جلسه، آقای رزاقی در مورد علت تشکیل این سمینار توضیحاتی داده و از حضار خواستند تا نظرات خود را جهت بهبود کار ارائه دهند.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر نجف لک زایی که ناظر این طرح پژوهشی می باشند، سخنان خودشان را اینگونه آغاز کردند که در زمان تصویب طرح، فقط عناوین فصول مصوب شده بود و زیر فصل ها مدنظر قرار نگرفته بودند. در این طرح برای دوره قاجار هفت تیتر که هر کدام به یک پادشاه قاجاری اختصاص دارد نوشته شده است که به نظر می رسد این نوع تقسیم بندی مناسب نیست. در کل، ساختار فعلی بی ارتباط با این پژوهش است.

سپس حجت الاسلام دکتر احمدی کچایی، مؤلف پژوهش «تاثیر راست گویی بر مناسبات دولت و ملت در ایران (از قاجار تا کنون) درباره پژوهش انجام شده گفتند: در این طرح ابتدا مقدمه ای در مورد دوره قاجار نوشته شده است. در این کار تاریخ به معنای مصطلح آن نوشته نخواهد شد بلکه آن نوع تاریخی نوشته خواهد شد که در آن همگرایی و واگرایی مردم و دولت مورد بررسی قرار گرفته و بر این اساس معیار صداقت سنجیده خواهد شد. برای هر کدام از دوره های قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی می توان تقسیم بندی هایی متناسب با نقاط عطف این دوره ها در نظر گرفت.

عضو هیات علمی گروه تاریخ تشیع، صحبت هایشان را به این نحو ادامه دادند که مردم در ادوار مختلف تاریخی نسبت به تقیدات دینی خود حساسیت داشته اند و به همین سبب در عرصه های مختلف ورود کرده و ای بسا آشوب هایی ترتیب داده اند. ایشان در پایان به این نکته اشاره کردند که به همفکری اعضاء نیازمند بوده و این احتیاج به صورت ویژه در مورد فصل بندی و نتایج کار، محسوس تر است.

حجت الاسلام ناصری عضو شورای علمی گروه تاریخ تشیع نیز به این نکته اشاره داشتند که هر چند عنوان این طرح خوب است، اما ابهاماتی دارد که باید روشن شوند. در بخش اهداف پژوهش، عدم شفافیت مشاهده می شود. این عدم شفافیت بر کل کار سایه افکنده است. تفاوت نگاه به دین اسلام، اخلاق و صداقت در این طرح باید مشخص گردد. به نظر می رسد اگر اخلاق به معنای عام آن در این پژوهش مورد بررسی قرار گیرد مناسب تر است. این موضوع کاری دشوار به نظر می رسد چرا که منابع تاریخی در این ارتباط اطلاعات زیادی ارائه نمی دهند.

دکتر قاضی خانی عضو دیگر حاضر در این سمینار بودند که متذکر شدند، در این طرح بیشتر به مباحث تاریخی ورود شده است در صورتی که این مباحث باید بصورت خلاصه وار طرح می گردیدند. بحث اصلی این تحقیق می تواند صداقت حاکمان در برابر مردم باشد. ضمن اینکه باید یک چهارچوب مفهومی با محوریت صداقت در جامعه تهیه شود. فصول نیز باید تغییر کند.

دکتر فلاح زاده مدیر گروه فرهنگ و تمدن اسلامی هم با اشاره به دشواری انجام کار به این نکته اشاره داشتند که برای کسب اخبار و اطلاعات می توان به منابع ادبیاتی مراجعه کرد. همچنین سفرنامه ها نیز از منابع بسیار خوبی هستند که می توانند مورد استفاده قرار گیرند. ضمن اینکه فصل بندی بر اساس دوره حکومت هر کدام از پادشاهان بسیار کلیشه ای می باشد. ایشان با اشاره به این که در بحث عدم اعتماد، فقط صداقت مطرح نیست، تقسیم بندی چهارگانه ای را برای این کار پیشنهاد کردند. در این تقسیم بندی، صداقت در چهار طیف پادشاهان، وزرا، کارگزاران محلی و مردم مورد توجه قرار می گیرد.

در ادامه این جلسه، حجت الاسلام دکتر مطهری، رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره، گفتند که تمرکز در این موضوع باید بر اساس همان مسئله میز اخلاق باشد. در این پژوهش تأکید داریم که کمتر به تاریخ سیاسی مراجعه و بیشتر تاریخ اجتماعی مدنظر قرار گیرد. برای این موضوع می توان از آثار فقهی، سفرنامه ها و کتاب های خاطرات کمک گرفت.

مدیر گروه تاریخ تشیع نیز بر تمرکز بر مسئله صداقت در این پژوهش تاکید کرده و گفتند که اگر ساختار موضوع محور باشد با مشکلاتی مواجه خواهیم شد و ناگزیر از بررسی با توالی تاریخی هستیم. ضمن اینکه برای اینکه حساسیتی ایجاد نشود باید از بکار بردن تعابیر تنش زا حذر شود.

در پایان این سمینار، دکتر لک زایی با جمع بندی مباحث نکات رهنمودی را جهت بهسازی فصل بندی ارائه دادند. ایشان در این بخش از صحبت هایشان گفتند که جایگاه بحث باید مشخص شود که آیا یک عالم تاریخ این پژوهش را انجام می دهد یا یک عالم سیاسی. دولت یک چهره عمومی دارد و یک چهره خصوص. در چهره عمومی معمولا صداقت مشاهده می شود و در چهره خصوصی عدم صداقت. بحث اصلی دوره قاجار و پهلوی بحث مشروعیت است. اگر مؤلف مبدع بحث جدیدی است، باید آن را در محتوا برجسته کند. آثار که در این زمینه بصورت موضوعی نوشته شده اند باید مدنظر قرار گیرند.