حادثه غدیر با حدیث من کنت مولاه فعلی مولاه شناخته می‌شود و شهرت دارد. محدثان و مورخان بسیاری بر آن تأکید کرده و راویان این حدیث نبوی را ثبت کرده‌اند. رحبة الکوفه و غدیر
حادثه غدیر با حدیث من کنت مولاه فعلی مولاه شناخته می‌شود و شهرت دارد. محدثان و مورخان بسیاری بر آن تأکید کرده و راویان این حدیث نبوی را ثبت کرده‌اند.
اما در دوره‌های مختلف از جمله زمان خود امیرمؤمنان کمتر فرصتی برای یادآوری و استدلال به این حدیث ایجاد شد. شاید دلیلش آن باشد که حضرت نیازی به استناد به آن نمی‌دید یا کسانی که در کنار او بودند از حدیث اطلاع داشتند ولی بدان اعتقاد نداشتند.
با این حال مورخان به یک مورد اشاره کرده‌اند که امیرمؤمنان در زمان خلافتش از یاران خود این حدیث را پرسید و کسانی آن را یادآور شدند. این واقعه به حدیث رحبه شهرت یافته است زیرا در میدان کوفه اتفاق افتاد. شرح آن چنین است:
علی(ع) در رحبه كوفه مردم را جمع کرد و فرمود: شما را به خداوند سوگند می‌دهم هر كه در غدیر خم حاضر بود و شنید پیامبر چه فرمود اكنون گواهی دهد. عده‌ای از حاضران برخاسته و گفتند ما شاهد بودیم كه رسول‌خدا(ص) در روز غدیر فرمود: «الستم تعلمون انی اولی بالمؤمنین من انفسهم؟» و سپس فرمود: «من كنت مولاه فعلی مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه ...»
این حدیث از ابوطفیل كنانی و عبدالرحمن بن ابی لیلی و دیگران با تعبیراتی كه اندك تفاوتی میان آنها دیده می‌شود نقل شده است. دربارة عدد كسانی كه برخاسته و شهادت دادند ارقام 12 نفر، 30 نفر و تعبیراتی مانند «همة حاضران» آورده‌اند. گفته می‌شود بعضی از صحابه مانند مالك بن انس، زید بن ارقم و براء بن عازب به جهت كتمان این شهادت به بیماری‌ها و گرفتاری‌هایی دچار شدند كه این موضوع به عنوان كرامتی از امیرمؤمنان ثبت شده است.
گزارش دیگری شبیه این حدیث وجود دارد كه گاه از آن به حدیث «ركبان» تعبیر می‌شود و تفاوت آن با حدیث رحبه این است كه می‌گوید گروهی از انصار كه ابوایوب انصاری هم در میان آنان بود، در رحبه خدمت علی(ع) رسیدند و آن حضرت را به مولا خطاب كردند و در توضیح آن گفتند: در غدیر خم از پیامبر شنیدیم كه فرمود هر كه من مولای اویم این علی مولای اوست. گرچه ابن ابی الحدید در گزارش خود كه به نقل از كتاب صفین ابن دیزل آورده، نامی از رحبه نبرده است، لیكن غالب كسانی كه به این داستان اشاره كرده‌اند آن را در رحبه دانسته‌اند. كسانی چون ابن حنبل به غدیر خم تصریح كرده و برخی فقط سخن پیامبر یعنی من كنت مولاه را ذكر كرده‌اند.
با مطالعه گزارش‌های مربوط به دو واقعه یعنی مناشده در رحبه و حضور ركبان در رحبه و با توجه به تلفیق آن دو در برخی منابع، به نظر می‌رسد هر دو گزارش مربوط به یك واقعه باشد. ابن اثیر در اسد الغابه می‌گوید: وقتی امام از دارالاماره خارج می‌شد عده‌ای سوار (ركبان) نزد آن حضرت آمده گفتند: السلام علیك یا ... مولانا. پس امیر علیه‌السلام فرمود: از صحابه چه كسانی اینجا حضور دارند؟ 12 نفر برخاسته و شهادت دادند كه از رسول خدا (ص) شنیدند: من كنت مولاه .... گاهی هم داستان كتمان و بیماری ناشی از نفرین امام برای انس و براء را در ادامه همین خبر آورده‌اند.
نویسنده: حجت الاسلام و المسلمین دکتر مصطفی صادقی عضو هیات علمی پژوهشکده تاریخ و سیره
. مسند احمد 5/419 ؛ ابن ابی الحدید 3/208؛ موارد دیگر را بنگرید در الغدیر 1/187 چاپ دار الكتب.
منبع:
تاریخ خبر: 1397/6/7 چهارشنبهتعداد بازدید کل: 147 تعداد بازدید امروز: 1