نشست هفتم سلسله نشستهای عاشورایی از سوی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم السلام) برگزار شد.
هفتمین نشست سلسله نشستهای عاشورایی از سوی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با همکاری انجمن تاریخ پژوهان با عنوان «سوگواری عاشورا، بایستهها و آسیبها» با کارشناسی حجتالاسلام و المسلمین دکتر حمیدرضا مطهری، رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهلبیت(علیهم السلام)، برگزار شد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ابتدا نشست مطرح کردن موضوعاتی از قبیل: اهمیت سوگواری بر امام حسین(ع)؛ فضیلت عزاداری بر امام حسین(ع)؛ سوگواری و گریه معصومین(ع) بر امام حسین(ع) قبل از شهادت؛ سوگواری اهلبیت(ع) بعد از شهادت امام حسین(ع) را دارای اهمیت خاص معرفی کردند چرا که برای دریافت سیره اهلبیت(ع) باید به آن مقطع توجه کرد.
حجتالاسلام و المسلمین دکتر مطهری اشاره کردند: روایات فراوانی وجود دارد که بیانگر فضیلت سوگواری و اشک ریختن بر امام حسین(ع) است و ثواب زیادی بر آن مترتب میباشد.
ایشان همچنین بیان کردند: روایات متعددی داریم که اندوه اهلبیت(ع) از خبر شهادت امام حسین(ع) پیش از شهادت را بیان میکنند. همانند خبر دادن پیامبر(ص) به ام سلمه و دادن مشتی از خاک کربلا؛ خبر دادن رسول خدا(ص) به حضرت زهرا(س). همچنین ناراحتی و اشک ریختن امیرالمؤمنین(ع) هنگام بازگو کردن خبری که از پیامبر (ص) شنیده بود در هنگام صفین و آزاد کردن آب از دست سپاه اموی توسط امام حسین(ع) و نیز خبر دیگر در هنگام عبور از نینوا برای رسیدن به صفین و ناراحتی امام حسن(ع) برای شیوه شهادت امام حسین(ع).
ایشان در ادامه با توجه به ضرورت دریافت سیره ائمه(ع) بعد از شهادت امام حسین(ع)، توجه به فضای جامعه آن زمان و بسترشناسی عصر ائمه(ع) را لازمه شناخت سیره معصومان در این باره دانستند و تأکید کردند: برای فهم علل و چگونگی سوگواری معصومان(ع) بر امام حسین(ع) باید فضای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی آن دوران را بشناسیم. امامان بزرگوار ما با دو حاکمیت مواجه بودند نخست حکومت امویان که نام امام حسین(ع) و عاشورا را خطری برای حکومت خود میدانستند و تلاش میکردند آن را به فراموشی بسپارند و در همین راستا از هیچ کوششی فروگزار نکردند به گونهای که حتی با جشن گرفتن در روز عاشورا و رسمیت دادن به آن برآن بودند تا در جامعه اثری از سوگواری بر امام حسین(ع) و عاشورا دیده نشود. این نکته را حتی نویسندگان طرفدار امویان هم مورد توجه قرار میدادند. در کنار این سخت گیری بر خاندان پیامبر(ص) هم مانع مهمی برای برپایی مراسم سوگواری بود. در عصر عباسیان هم این فشار و سختگیری ادامه یافت. اگر چه عباسیان از خویشاوندان علویان بودند و با شعاری دو پهلو که منصرف به خاندان پیامبر(ص) بود یعنی «الرضا من آل محمد(ص)» حرکت خود را آغاز کردند و حتی خونخواهی علویان و حتی خونخواهی امام حسین(ع) هم در شعارهای آنها بود اما پس از تسلط بر سرزمینهای اسلامی و تثبیت خلافتشان از هیچ ظلمی نسبت به اهل بیت(ع) کوتاهی نکرده و حتی از امویان هم در این باره پیشی گرفتند. برخی از آنها مانند متوکل نه تنها زیارت امام حسین(ع) را ممنوع کردند بلکه اقدام به تخریب قبر مطهر آن حضرت نیز کردند.
عضو هیأت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهلبیت(ع) افزودند: در چنین فضایی امامان شیعه در حفظ و ماندگاری عاشورا از هیچ کوششی فروگزار نکردند که یکی از مهمترین راههای آن برپاداشتن سوگواری امام حسین(ع) بود که باید برای دانستن بایستههای سوگواری به سیره آن عزیزان مراجعه کرد.
رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(علیهم السلام) تأکید کردند: تأسی به امامان(ع) و شیوههای آنان ما را به بایستههای سوگواری رهنمون خواهد شد. گریه، شعر و مرثیه سرایی، روضه و مجلس خانگی و تشویق به برگزاری مراسم سوگواری بر امام حسین(ع) را از بایستههای سوگواری عاشورا بیان کردند که هرکدام از آنها نمونههایی در زندگانی اهلبیت(ع) دارند. تشویق کمیت توسط امام باقر(ع) به خواندن اشعارش در حالی که خانواده آن حضرت پشت پرده نشسته و به آن گوش میدادند و همچنین دعبل خزاعی در حضور امام رضا(ع) در حالی که خانواده امام نیز از پشت پرده آن اشعار حزن انگیز را میشنیدند از نمونههای مرثیه سرایی و برپایی روضه است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه به برخی آسیبهای مجالس سوگواری پرداختند و روضههای دروغ یا مطالب تاریخی غیر صحیح، غلو و برخی باورهای نادرست را از آسیبهای جدی برای این مراسم برشمردند: اشتباهات تاریخی یا روضههای دروغ همانند عروسی قاسم بن الحسن(ع)، حضور لیلا مادر علی اکبر(ع) در کربلا، خرید زمین کربلا توسط امام حسین(ع)؛ غلو در مورد امام(ع)، مانند اندیشهها یا سخنان غالیانه در مورد امام(ع)، ریخته شدن خون امام حسین(ع) در کربلا به عنوان فدیه برای مسلمین همانند آنچه در مسیحیت وجود دارد که به صلیب کشیدن حضرت عیسی(ع) را به عنوان فدیه برای مسیحیان میدانند.