به مناسبت شهادت حضرت علی علیه السلام

نگاهی به نام های امیرالمؤمنین علیه السلام

حجت الاسلام مقدسی در یادداشتی کوتاه به بررسی اجمالی نام ها و القاب حضرت علی علیه السلام پرداخته اند که به مناسبت ایام شهادت حضرت، به شیفتگان و دلدادگان ایشان تقدیم می گردد

بسم الله الرحمن الرحیم

نگاهی به نام‌های حضرت اميرمؤمنان‏ علیه السلام

 حضرت اميرمؤمنان على بن‏أبى‏طالب‏ علیه السلام شخصیتی است که جز خدا و معصومان (ع) نتوانند او را بشناسند و معرفی کنند، اما

 آب دریا را اگر نتوان کشید هم به قدر تشنگی باید چشید.

 از این‌رو در اینجا به برخی آمارها که درباره کنیه‌ها و لقب‌ها و نام‌های آنحضرت ـ که معرف شخصیت آنحضرت است ـ اشاره می‌شود:

  1. کنیه‌ها

كنيه معروفش ابوالحسن است، گاهى نيز ابوالسبطين و ابوالريحانتين خوانده می‌شد.[1] به گفته بلاذرى، كنيه ديگر وى ابوتراب بوده كه پيامبر (ص) بر او نهاده است و سبب آن چنين بوده كه در يكى از جنگ‏ها حضرت على‏علیه السلام و عمار ياسر بر اثر خستگى روى زمين خوابيده بودند و پيامبر(ص) به كنارشان رفت و وقتى على علیه السلام را بر خاك آرميده و خاك آلود مشاهده كرد فرمود: «إِجْلِسْ يَا اَباتُراب» (بنشین ای خاك‌آلود) و بدين جهت بود كه اميرمؤمنانعلیه السلام مى‏فرمود: محبوب‏ترين كنيه براى من همين‏كنيه است[2] (بلاذرى بغدادى، انساب الأشراف، ج2، ص345).

  1. لقب‌ها و نام‌ها

 در منابع تاریخی برای اميرمؤمنان علیه السلام لقب‌های فراوانی ـ که هریک بیان صفت و خصلتی از اوصاف و خصلت‌های اوست ـ بیان شده لقب‌ معروف ايشان مرتضى، اميرالمؤمنين، امام‌المتقين، يعسوب‌المؤمنين، قائدالغرّالمحجّلين، سيد‌الأوصياء، سيد‌المسلمين و سيدالعرب است.[3] ابن‏شهرآشوب ديگر لقب‏هاى آن بزرگوار را به ترتيب حروف الفبا ثبت كرده كه بيش از نهصد مورد است. همچنين نام‏هاى آن گرامى را شماره كرده كه تنها در قرآن از او سيصد اسم آمده و نام‏هايى كه نزد ملل و اقوام بدان‏ها خوانده مى‏شد را نيز رديف كرده كه 35 نام است و مجموع تقريبى كنيه‏ها، لقب‏ها و نام‏ها به 1400 مورد مى‏رسد.

 به گفته مرزوقى اصفهانى (421ق) يكى از نام‏هاى اميرمؤمنان‏ علیه السلام «اسد» بود كه مادرش بر او نهاد؛ وى در نقلش مى‏گويد: روزى يكى از دانشمندان، از يارانش پرسيد آيا مردى از صحابه پيامبر(ص) را مى‏شناسيد كه نام او اسد بن‏عبدمناف بن شيبةبن‏عمرو بن مغيرةبن‏زيد باشد و از راويان حديث [نبوى ]به شمار آيد؟ گفتند: [با اين ويژگى كسى را ] نمى‏شناسيم. اين عالم گفت: اين شخص على بن‏أبى‏طالب است كه مادر او فاطمه دختر اسد، نام پدر خود اسد را بر وى نهاد و عبدمناف هم اسم ابوطالب پدر على بود و به ترتيب: شيبه نام عبدالمطّلب، عمرو اسم هاشم، مغيرة نام عبدمناف و زيد اسم قصى بود[4] و واژه حيدره كه در رجزى منسوب به اميرمؤمنان علیه السلام آمده، به معناى اسد است.

تبار

 تبار پدرى ايشان از طريق عبدالمطّلب به نياكان پيامبر اسلام (ص) پيوند داشت؛ چنان‏كه مادرش فاطمه بنت‏اسد بن‏هاشم بن عبدمناف نيز از همين خاندان است. پدر او عبدمناف مكنّا به ابوطالب است؛ اما بسيارى از مورخان، واژه ابوطالب را نام پدر وى دانسته‏اند.[5] در نتيجه على بن‏أبى‏طالب‏ علیه السلام و برادران و خواهران مادرى[6] او نخستين فرزندانى هستند كه از طريق مادر و پدر، به هاشم انتساب دارند.[7] مادر گرامى و پدر بزرگوارش از موحدان و مؤمنان بودند[8] كه در تربيت و حراست پيامبر اسلام در دوران كودكى و جوانى نقش اساسى داشتند، به گونه‏اى كه پيامبر(ص) فاطمه‏بنت‏اسد را مادر خود مى‏خواند.[9]

 

نویسنده: حجت الاسلام و المسلمین یداله مقدسی، محقق رسمی پژوهشکده تاریخ و سیره

 

[1] . طبرسى، إعلام الورى، ج1، ص307 و ابوالفرج، مقاتل الطالبيين، ص24.

[2] . بلاذرى بغدادى، انساب الأشراف، ج2، ص345

[3]. ابن‏شهرآشوب، مناقب آل‏أبى‏طالب، ج3، ص334 - 319.

[4] . مرزوقى اصفهانى، الأزمنة و الأمكنة، ج2، ص255.

[5] . ابن‏عنبه، عمدة الطالب، ص23 - 22.

[6]ابن‏شهرآشوب، مناقب آل‏أبى‏طالب، ج3، ص349 و ابن‏طقطقى، الأصيلى، ص53.

[7] . طبرسى، إعلام الورى، ج1، ص307.

[8] . كلينى، الكافى، ج1، ص448، ح28و29.

[9] . همان، ص453، ح2.

منبع:

تاریخ خبر: 1398/3/4 شنبه
تعداد بازدید کل: 541 تعداد بازدید امروز: 1
 
امتیاز دهی
 
 


پربازدید‌ترین مطالب

مطالب مرتبط

پربازدید‌ترین مطالب

مطالب مرتبط
[Control]
تعداد بازديد اين صفحه: 542

آدرس: قم - میدان شهدا - خیابان معلم   پژوهشکده تاریخ و سبره اهل بیت (علیه السلام)
تلفن: 31156735- 025
31156926 - 025
ایمیل: history@isca.ac.ir

ایتا
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
خانه | بازگشت | حريم خصوصي كاربران |
Guest (PortalGuest)

پ‍ژوهشكده تاريخ و سيره اهل بيت عليه‌السلام-پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي
مجری سایت : شرکت سیگما