بزرگترين رويداد تاريخي در زندگاني سيدالشهدا كه بيشترين اطلاعات قابل دسترس از زندگاني آن حضرت نيز در خصوص همين حادثه است، واقعۀ عاشوراي سال 61 ه ق است؛ هر چند همين رويداد نيز خود به سبب گستردگي دامنۀ تحولات و تأثيرگذاري‌اش جاي بسيار براي بحث و سخن دارد و از هر زاويه اي كه بدان نگريسته شود، افقي جديد پيش روي ديدگان گشوده مي شود. عاشواري حسيني واقعه اي نبود كه تنها در وجود حسين بن علي(ع) در كربلا و در مقطع زماني خاص خلاصه گردد، بلكه تحولات و تأثيرهاي آن در وجود شخصيت‌هاي بسيار، چه آنان كه در كربلا حضور داشتند يا نداشتند، به شهادت رسيدند يا به  اسارت رفتند و در سده ها و اعصار تجلي يافته است. با اين حال، نبايد عنايت به اين رويداد عظيم ما را از توجه به ديگر ابعاد زندگاني و شخصيت فرزند علي(ع) دور بدارد و از پرداختن به آنها غافل سازد.

مقاله هاي حاضر در اين كتاب، مجموعه اي از مباحث تاريخي است كه دربارۀ سه موضوع اساسي طرح شده‌اند: الف ـ شخصيت امام حسين(ع) و واقعۀ عاشوار؛ ب ـ اصحاب و ياران سيدالشهداء؛ ج ـ بناهاي مقدس منتسب به آن حضرت كه در هر موضوع دو يا چند مقاله ارائه گرديده است.

مجموعۀ مقاالت پيش رو، در نگاهي كوتاه بدين گونه قابل شناسايي‌اند:

1ـ «رازهاي ماندگاري عاشورا» اثر ناظر طرح، دكتر «سيدعليرضا واسعي» است كه مي كوشد نشان دهد چه علل و عواملي در ماندگاري نام و ياد عاشورا مؤثر بوده اند و چرا از ميان همۀ رويدادهايي كه در تاريخ صدر اسلام و ادوار بعدي رخ داده، اين واقعه تبلور و تجلي بيشتري يافته است.

2ـ مقالۀ «امام حسين و صلح امام حسن(ع)» مقالۀ دومي از همين نويسنده است كه به نقش امام حسين(ع) در دروۀ خلافت امام حسن(ع) به ويژه در جريان صلح مي پردازد تا نشان دهد آن حضرت پيش از امامت از چه جايگاهي برخوردار بوده است.

3ـ مقالۀ «جوانان و نوجوانان در كربلا» اثر حجت الاسلام والمسلمين محمدحسين علي اكبري است كه به نقش آفريني جوانان و نوجوانان در صحراي كربلا و روز عاشورا مي پردازد. نويسنده بر آن است تا نشان دهد كه جمع اندك ياران امام، متشكل از طيف هاي مختلفي بوده و واقعۀ كربلا با بازوان همۀ اينان استواري يافت و به بار نشست.

4ـ مقاله «شهداي علوي تبار در واقعه كربلا» از جناب آقاي سيدمحمود ساماني است كه در جست و جوي آن است كه چه تعداد از فرزندان امام علي(ع) در روز عاشورا به شهادت رسيدند. روشن است كه در اين مقاله از شخصيت هاي مشور علوي چون امام حسين(ع) چندان سخني به ميان نمي آيد.

5ـ حجت الاسلام والمسلمين حميدرضا مطهري، با مقالۀ «نقش زنان در نهضت عاشورا» به ميزان نقش آفريني زناني پرداخته كه به راستي جريان عاشورا را نمي توان بي يادكرد آنان، شناسايي كرد.

6ـ اين كه پس از واقعۀ عاشورا، چند تن از ياران همراه امام زنده ماندند و علل و اسباب زنده ماندنشان چه بود، بحثي جدي و قابل تحقيقي است كه حجت الاسلام والمسلمين محمد غفوري، تحت عنوان «بازماندگان واقعه عاشورا(مردان و پسران)» آن را باز نموده است.

7ـ مقالۀ «شهادت امام حسين(ع) از منظر اهل سنت» اثر حجت الاسلام والمسلمين عبدالمجيد ناصري، كاوشي است براي نشان دادن ديدگاه اهل سنت دربارۀ جايگاه معنوي امام حسين(ع) در جريان قيامي كه به شهادت آن حضرت انجاميده است. با همۀ سخناني كه از ناحيۀ برخي اهل سنت در جهت تبرئۀ يزيد، گاه به چشم مي خورد، نويسنده نشان داده كه چگونه بسياري از انديشوران به تأييد حركت امام و تكذيب عمل يزيد پرداخته اند.

8ـ واقعۀ عاشورا، تأثيرهاي فراواني در حيات اجتماعي مسلمانان، از جمله تيرۀ بني هاشم نهاد كه جناب آقاي علي آقاجاني قناد با مقالۀ «بني هاشم پس از قيام عاشورا» به گزارش و تحليل آن دست زده است.

9ـ به همراه بردن زنان و كودكان توسط امام حسين(ع) به صحراي كربلا كه بي ترديد گرفتاري هايي بر آنان داشت از ديرباز محل گفت و گو بوده است. مقالۀ «نقش تبليغي اهل بيت(ع) در نهضت عاشورا» از حجت الاسلام والمسلمين عليرضا انصاري، در پي وانمايي اين واقعيت است كه حضور اهل بيت(ع) و به اسارت رفتنشان چه ميزان در تبليغ نهضت امام و نيز به درو ماندنش از دست تحريف و جعل نقش داشته است.

10ـ از بحث هاي ارزشمند دربارۀ امام حسين(ع) قضيۀ سر آن حضرت است كه در عاشورا از تن مباركش جدا شد و به جاهاي متعددي برده شد. اين كه اين سر به چه جاهايي رفت و در نهايت چه شد، در مقاله اي با عنوان «رأس الحسين و مقام هاي آن» توسط حجت الاسلام والمسلمين مصطفي صادقي به بحث گرفته شده است.

11ـ صحراي كربلا از آن روزي كه واقعۀ عاشورا در آن رخ داد به عنوان محل حائر حسيني شناخته شده و مورد گفت و گو قرار گرفته است. اين كه حائر حسيني به چه جايي اطلاق مي شود و چرا، و در طول تاريخ بر آن چه گذشته است، در مقالۀ «حائر حسيني در گذر تاريخ» اثر حجت الاسلام و المسلمين يدالله مقدسي، پژوهش شده است.

12ـ آخرين مقاله با عنوان «تعداد ياران امام حسين(ع) در كربلا» ترجمه، تلخيص و تحقيقي از كتاب «ابصارالعين بأنصار الحسين(ع)» اثر شيخ محمد شمس الدين است كه توسط حجت الاسلام والمسلمين علي اكبر امامي حجتي انجام يافته كه به شمار و اسامي ياران امام مي پردازد.

اميد است كه اين مجموعه گامي در راستاي شناسايي و معرفي تاريخ زندگي امام حسين(ع) و نقش ايشان در احيا و پاسداشت دين الهي باشد.

انتهاي پيام/ 110