به گزارش ايسكا، ورود اسلام به ايران آغازگر دوره نوين در اين سرزمين بود. از عوامل مؤثر در اسلام پذيرى ايرانيان، نخست جذابيت تعاليم حيات بخش اسلام و نيز ارتباط نزديك و همسايگى مردم ايران با عرب مسلمان بود. بيشتر ايرانيان نخستين آشنايي خود با آيين اسلام را از طريق كارگزاران خلفا به ويژه خلفاي اموي و عباسي يافتند و ورود اسلام به ايران شكل غير شيعي داشت.

عصر ائمه اطهار به مدت حدود دويست و پنجاه سال، در واقع نخستين دوره تاريخي شيعه است كه در شكل گيري فرهنگ شيعه بيشترين تأثير را داشت و بن مايه ادوار بعدي گرديد. اين دوران كه در واقع دوران گذر از عصر ساسانى به عصر اسلامى بود، بتدريج، كم و بيش برخى از ايرانيان، با مذهب شيعه و اهل بيت (ع) آشنايي يافته و به تشيع امامي از گونه اعتقادي آن روي آوردند. از اين رو طبيعي بود كه مناسباتي ميان امامان و پيروان ايشان در ايران برقرار شود.  

آشنايي ايرانيان با اهل بيت (ع) از راههاي مختلفي صورت گرفت. انتشار فضايل اهل بيت(ع)  از سوي برخي صحابه ، محدثان، مورخان، مفسران و شاعران در ميان ايرانيان؛ محبوبيت و در عين حال مظلوميت آنان به عنوان منسوبان درجه يك رسول خدا(ص)؛ رفتار و عملكرد اسلامي اهل بيت (ع) و در مقابل رفتار ناشايست برخي خلفا و كارگزاران آنها با ايرانيان، از  جمله راههاي شناخت و آشنايي مردم ايران، با اهل بيت و ايجاد رابطه با ايشان بود.

مناسبات اهل بيت(ع) با ايرانيان بنا به دلايل و موانعي، چندان گسترده نبود و شرايط زماني خاص، داشتن روابط تنگاتنگ را ايجاب نمى‏كرده است. بدين سبب و با اين وجود كه اصل رابطه مسلم است؛ در منابع، آگاهي هاي زيادي از مناسبات اهل بيت(ع) با ايرانيان منعكس نشده است، زيرا افزون بر آن كه محدوديتهاي سياسي و تحت كنترل قرار داشتن فعاليتهاي امامان از سو ي دستگاه خلافت، همواره مانع از انتشار اخبار مربوط به امامان معصوم مي گرديد؛ تقيه و شيوه هاي پنهاني مبارزه كه براي حفظ امام و شيعيان از فشار حاكميت بود عامل مؤثري در عدم نقل اخبار در منابع تاريخي است.

طبيعت تقيه ايجاب مي كرد بخشهاي عمده و اساسي زندگي برخي امامان حتي علوم و معارف قرآن كه به يارانش آموخته مي شد براي هميشه در پس پرده مخفي باقي بماند. افزون بر آن كه زندگي و عمر برخي از امامان چندان طولاني نبوده است تا اخبار فراواني از آنان در دسترس ما قرار گيرد. نكته ديگر آن كه به طور معمول پس از رحلت هر امام تا مدتي به دليل مشكلاتي كه پيش مي آمد ارتباط شيعيان با امام بعدي بسيار محدود مي شد حتي وكلاي امام قبلي هم كه در بلاد اسلامي حضور داشتند برقراري ارتباطشان با امام با دشواريهايي مواجه مي گشت.

سن كم برخي امامان بر مشكلات مي افزود و تا زماني كه شك و ترديد شيعيان برطرف شود مدتي به طول مي انجاميد  نيز برخي امامان امامت خود را مخفي مي كردند چنان كه امام جواد تا ده سالگي چنين كرد(اثبات الوصيه،ص315). سري بودن دستگاه وكالت و تشكيلات و اقتضاي چنين روشي موجب شده تا اطلاعات زيادي از آن در دسترس نباشد. در عين حال در برخي منابع، اطلاعات اندكي از روابط با ايرانيان انعكاس يافته است. دورى راه نيز از ديگر عوامل كمي روابط بود.  

مقصود ما از مناسبات، با آن دسته از ايرانيان است كه هواخواه و شيعه ائمه(ع) بوده اند نه تمام ايرانيان، زيرا در عصر آنان، علاوه بر آن كه غالب ايرانيان بر مذهب خلفا(اهل سنت) بودند، برخى از ايرانيان نيز  مذهب خارجى، غالى، مجوسي(زرتشتي) و ديگر مذاهب داشتند. در اين زمان مذهب اماميه در رقابت با مذهب حاكم خلافت و همچنين زيديه فرصت مناسبي جهت رشد و توسعه فراگير پيدا نكرد كه از دلايل آن مي توان به بي بهره بودن مكتب اهل بيت(ع) از پشتوانه سياسي در برابر مذاهب اهل سنت و نيز زيدي، ياد كرد. رويكرد ائمه(ع) و  اماميه به تقيه و انزواي آنان از عرصه سياسي، موجب همراهي گروه‌هايي از مردم با تبليغ كنندگان به قيام به سيف گرديد.

انتهاي پيام/ 110