نشست هشتم سلسله نشستهای عاشورایی پژوهشکده تاریخ و سیره اهلبیت(ع) برگزار شد نشست هشتم سلسله نشستهای عاشورایی که از سوی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با همکاری انجمن تاریخ پژوهان با عنوان «عاشورای حسینی در خامه علامه حکیمی» با کارشناسی حجت الاسلام دکتر محسن الویری استاد دانشگاه باقر العلوم(ع) برگزار شد. دکتر الویری در بیان موضوع «عاشورای حسینی در خامه علامه حکیمی» گفت: باید افسوس خورد که قصه پر غصه یادکرد اندیشمندان پس از رحلتشان باز مکرر شد. مرحوم حکیمی یک مورخ نبود ولی حجم نوشتههای تاریخی ایشان بسیار زیاد بود. هدف ایشان از پرداختن به موضوعات تاریخی، به گفته خودشان برجسته ساختن "نکتهها و خصوصیات و ویژگیهایی هست که ممکن است سرمایه تربیت دیگران و خودسازی خودسازان شود و در سطح جامعه و تاریخ و فرهنگ اهمیت داشته باشد." (فیلسوف عدالت، ص 42) . البته این نگاه به تاریخ، خود گونهای از تاریخورزی است که شاید بتوان آن را در چارچوب مباحث مربوط به معنی تاریخ و یا تأویل در تاریخ بررسید. استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) در خصوص شخصیت علمی علامه حکیمی بیان داشت: مرحوم حکیمی دو کتاب مستقل با موضوع عاشورا به نامهای قیام جاودانه (دربردارنده سرآغاز و هشت فصل) و عاشورا؛ مظلومیتی مضاعف (دربردارنده پنج مقاله) دارد و در کتاب بعثت، غدیر، عاشورا، مهدی هم فصلی ویژه عاشورا اختصاص داده است. افزون بر این در جای جای دیگر آثار خود اشارات و تصریحاتی به قیام و پیام عاشورا دارد و در تمامی اینها با قلمی ویراسته و فاخر و حماسی و نافذ، آن چنان بر قله زیبایی و استواری و پیامآوری ایستاده است که برای هر جمله عاشورایی او بی هیچ زیادهگویی میتوان جستاری و یا حتی دفتری نوشت. خوانش حکیمی از عاشورا از نظر گفتمانی یک خوانش سیاسی معطوف به عدالت است، عاشورا از نظر حکیمی قیامی است برای عدالت و پیامی است برای عدالت. این خوانش ریشه در دو مبنای فکری ایشان دارد: • توحید و عدل به منزله دو رکن عمده اسلام که توحید کلیدواژه و اوج قله و بنیان همه آموزههای اسلامی در ساحت نظر است و عدل برآمده از همان توحید، نماد ساحت عملی اسلام است. • ضرورت نگریستن به پیامبران و امامان در عینیت جامعه و نه یک فضای ذهنی خودساخته تقریبا تمامی اظهارنظرهای عاشورایی ایشان بازتاب دهنده این دو دیدگاه است. ایشان بعثت پیامبر را نخستین تجلیگاه سترگ عدالت میشمرد و غدیر را دومین تجلیگاه و ظهور مهدی سلام الله علیه را که هنگامه تحقق عدالت است، آخرین تجلیگاه و عاشورا را که یک اقدام عملی در عینیت جامعه بود، نقطه اتصال بعثت و غدیر به موعود تحققبخش عدالت. (قیام جاودانه، ص 49) عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) در ادامه به بیان انتقال پیام عاشورا از دیدگاه علامه حکیمی پرداخت و اشاره کرد: از نظر مرحوم حکیمی همان گونه که عنصر عدالت و عدالتخواهی نقطه کانونی قیام عاشوراست، در مرحله انتقال پیام عاشورا نیز باید مسأله عدالت جایگاه کانونی و محوری داشته باشد. ایشان غیرتمندانه و بارها از غفلت شیعیان در این باره و دور شدن مجالس حسینی از این موضوع زبان به شکوی گشوده است. حکیمی معتقد است: "در عاشورا دو ظلم و اقع شده است: یکی بر حسین و خاندان پیامبر و دیگری بر خود عاشورا، عاشورایی که برای عدالت بر پا شد در راه تکاثر و اتراف و اسراف و اجحاف و اتلاف مال مردم مصرف میشود. کسی در عاشورا گامی برای عدالت برنمیدارد ... چنان است که چهل سال پیش در کتاب سرود جهشها نوشتم: باز باید عاشورایی برای عاشورا گرفت" (عاشورا، مظلومیتی مضاعف، ص 22) حجت الاسلام دکتر محسن الویری استاد دانشگاه باقر العلوم(ع) در پایان با اشاره به پیوند انقلاب اسلامی با عاشورا از نگاه علامه حکیمی گفت: مرحوم حکیمی همچنان در باره پیوند انقلاب اسلامی با عاشورا، معتقد است که انقلاب که با تکیه بر آرمانخواهی و عدالتطلبی عاشورا آغاز شده بود، در عمل اگر از تحقق عدالت بازبماند، پیوند خود با عاشورا را از دست خواهد داد. با الهام از سخنان مرحوم حکیمی میتوان گفت بازگشت مجالس عزاداری حسینی به مجالس عصر قاجار و خالی شدن آن از پیامهای عدالتخواهانه و ستمستیزانه یک آسیب جدی در جامعه کنونی ماست.
آدرس: قم - میدان شهدا - خیابان معلم پژوهشکده تاریخ و سبره اهل بیت (علیه السلام) تلفن: 31156735- 025 31156926 - 025 ایمیل: history@isca.ac.ir